GS.TS Trần Ngọc Hải, Phó Hiệu trưởng Đại học Cần Thơ, khẳng định hội thảo mở ra hướng đi để ngành lúa gạo vừa nâng cao giá trị, vừa giảm phát thải khí nhà kính – phù hợp cam kết phát triển bền vững của Việt Nam. “Đề án 1 triệu ha không chỉ là nâng chất hạt gạo mà còn là cơ hội xây dựng nền nông nghiệp xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu,” ông nhấn mạnh.
Theo thống kê, ĐBSCL hiện canh tác 3,82 triệu ha lúa/năm, sản lượng 24,1 triệu tấn, chiếm hơn 90% lượng gạo xuất khẩu cả nước. Ông Lê Thanh Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam, nhận định: “Đề án 1 triệu ha giữ vai trò sống còn trong tái cấu trúc sản xuất, nâng thu nhập nông dân và đáp ứng cam kết quốc tế về giảm phát thải.”
Tại hội thảo, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua, “cha đẻ” gạo ST25 – 2 lần đoạt giải Gạo ngon nhất thế giới, chia sẻ kinh nghiệm hơn 30 năm nghiên cứu. Ông nhấn mạnh: “Cây khỏe bắt đầu từ đất khỏe. Giảm hóa chất, hạt gạo càng tự nhiên. Rút khô ruộng giữa mùa vừa giúp lúa cứng cây, vừa làm gạo thơm sạch hơn.”
Mô hình lúa – tôm được ông Cua đánh giá là giải pháp thích ứng biến đổi khí hậu hiệu quả, khi vừa bảo đảm năng suất (lúa 4 tấn/ha, tôm 300 kg/ha) vừa tăng thu nhập. Thực tế, lúa ST24, ST25 hiện đạt giá bán 9.000 đồng/kg, cao hơn nhiều so với lúa thường (6.000 đồng/kg), mang lại giá trị gia tăng tới 1.800 tỷ đồng cho 100.000 ha canh tác.
Đồng hành cùng đề án, Đại học Cần Thơ đã thành lập 3 nhóm nghiên cứu tập trung vào: Khảo sát, xây dựng đường phát thải cơ sở; Ứng dụng công nghệ DNA, bảo tồn nguồn gen, tuyển chọn vi sinh vật giúp cây lúa chịu mặn, cố định đạm, hòa tan dinh dưỡng; Đề xuất giải pháp quản lý dịch hại bền vững, canh tác an toàn.
GS.TS Võ Văn Minh, Trưởng nhóm nghiên cứu, nhấn mạnh: “Kết quả này không chỉ phục vụ 1 triệu ha lúa mà còn góp phần định hình nền nông nghiệp xanh, có thể nhân rộng toàn khu vực.”
Cũng tại hội thảo, Đại học Cần Thơ và Hiệp hội Lúa gạo Việt Nam đã ký kết thỏa thuận hợp tác về đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ. Hai bên sẽ cùng thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong ngành hàng lúa gạo – từ canh tác chính xác, quản lý chất lượng, dự báo dịch bệnh đến thích ứng biến đổi khí hậu và khởi nghiệp nông nghiệp.
Số liệu nổi bật về sản xuất lúa gạo Việt Nam
7,11 triệu ha/năm: Tổng diện tích xuống giống lúa cả nước
3,82 triệu ha/năm: Riêng ĐBSCL (chiếm hơn 50%)
43,7 triệu tấn/năm: Sản lượng lúa cả nước
24,1 triệu tấn/năm: Sản lượng lúa ĐBSCL (chiếm 55%)
6,14 tấn/ha: Năng suất bình quân cả nước
6,31 tấn/ha: Năng suất bình quân ĐBSCL
>90%: Tỷ lệ gạo xuất khẩu đến từ ĐBSCL
