Theo Bộ NN&MT, quy trình sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp là bộ tiêu chuẩn đồng bộ từ chọn giống, làm đất, gieo sạ, bón phân, quản lý nước đến phòng trừ sâu bệnh, thu hoạch và tiêu thụ. Mục tiêu là giảm phát thải khí nhà kính, tiết kiệm chi phí, đồng thời nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị hạt gạo.
Cùng với đó, Quy trình Đo lường – Báo cáo – Thẩm định (MRV) về giảm phát thải trong canh tác lúa được xây dựng nhằm tạo cơ sở khoa học và pháp lý cho việc chứng nhận tín chỉ carbon trong nông nghiệp. Đây được xem là “chìa khóa” giúp ngành lúa gạo Việt Nam từng bước tham gia thị trường carbon, mở rộng dư địa gia tăng giá trị.
Tại hội nghị, các chuyên gia, địa phương, viện nghiên cứu và tổ chức quốc tế đã bàn thảo sâu về phương thức triển khai, những rào cản trong áp dụng đại trà, cũng như giải pháp hỗ trợ nông dân thông qua đào tạo số, ghi chép điện tử và chia sẻ lợi ích từ tín chỉ carbon. Nhiều ý kiến nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hình thành chuỗi tiêu thụ gạo bền vững, giúp nông dân hưởng lợi trực tiếp từ quá trình chuyển đổi.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&MT Trần Thanh Nam đề nghị các đơn vị chức năng phối hợp chặt chẽ và triển khai theo chức năng, nhiệm vụ.
Cục Trồng trọt và Cục Bảo vệ thực vật: tổ chức tập huấn, hỗ trợ địa phương áp dụng quy trình ngay từ vụ Đông Xuân 2025–2026.
Các Sở NN&MT vùng ĐBSCL: rà soát vùng nguyên liệu phù hợp, tích hợp với mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc và các dự án liên quan.
Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường: phối hợp với Viện Môi trường Nông nghiệp và tổ chức quốc tế hoàn thiện khung kiểm chứng giảm phát thải, đồng bộ với hệ thống MRV quốc gia.
Cục Kinh tế hợp tác & PTNT và Trung tâm Khuyến nông quốc gia: xây dựng mô hình hợp tác xã phát thải thấp, thúc đẩy liên kết chuỗi và phát triển tín chỉ carbon trong nông nghiệp.
Hội nghị thống nhất triển khai thí điểm Quy trình MRV và Quy trình sản xuất lúa phát thải thấp từ vụ Đông Xuân 2025–2026, sau đó mở rộng toàn ĐBSCL từ năm 2027. Bộ công cụ theo dõi – đánh giá sẽ được xây dựng để đo lường hiệu quả giảm phát thải và hiệu quả kinh tế, làm cơ sở điều chỉnh chính sách.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam nhấn mạnh, việc áp dụng đồng thời hai quy trình không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà là bước mở đầu cho quá trình chuyển đổi sâu rộng của ngành lúa gạo – từ mô hình truyền thống sang sản xuất xanh, thông minh, tuần hoàn và phát thải thấp.
Ông khẳng định Bộ NN&MT mong muốn sự đồng hành của chính quyền địa phương, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân nhằm biến hai quy trình thành chuẩn mực mới trong sản xuất lúa vùng ĐBSCL, góp phần nâng cao vị thế gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Khôi Nguyên
