Bài toán nhân sự: thành lập Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã
Trong bối cảnh Chính phủ chưa ban hành nghị định mới thay thế Nghị định 62/2020/NĐ-CP về vị trí việc làm và biên chế công chức, nhiều địa phương lúng túng trong bố trí nhân sự phụ trách giáo dục cấp xã. Bộ GD&ĐT khuyến nghị UBND cấp tỉnh chỉ đạo phân bổ hợp lý biên chế, rà soát, bố trí đúng người tại Phòng Văn hóa – Xã hội; đồng thời huy động đội ngũ từng làm việc tại phòng GD&ĐT, cán bộ quản lý hoặc giáo viên có chuyên môn, kinh nghiệm để phụ trách mảng giáo dục nếu đủ điều kiện.
Một điểm mới đáng chú ý là đề xuất thành lập Hội đồng tư vấn giáo dục cấp xã và các nhóm cán bộ quản lý cốt cán. Thành phần có thể là cán bộ quản lý, nhà giáo đang công tác hoặc đã nghỉ hưu, với vai trò tư vấn, hỗ trợ hoạt động giáo dục nhưng không làm phát sinh thêm tổ chức hành chính. Đây được xem là một cơ chế linh hoạt, giúp tận dụng trí tuệ tập thể, đồng thời giải quyết tình trạng thiếu hụt nhân lực chuyên trách.
Từ hành chính mệnh lệnh đến mô hình kiến tạo
Không chỉ dừng ở nhân sự, Bộ GD&ĐT còn nhấn mạnh yêu cầu đổi mới phương pháp quản lý. Thay vì quản lý theo kiểu hành chính mệnh lệnh, Bộ đề nghị chuyển sang mô hình “kiến tạo – trao quyền – hỗ trợ phát triển”, kết hợp hậu kiểm để đảm bảo hiệu quả và giảm chồng chéo nhiệm vụ.
Đặc biệt, chuyển đổi số được coi là hướng đi bắt buộc. Bộ GD&ĐT đề nghị các địa phương tăng cường đào tạo kỹ năng công nghệ thông tin, ứng dụng trí tuệ nhân tạo cho đội ngũ công chức cấp xã, nhằm xây dựng nền quản trị giáo dục hiện đại, minh bạch và thích ứng nhanh với thay đổi.
Phân cấp tuyển dụng: Giải pháp khắc phục thừa – thiếu cục bộ
Một vấn đề khác được Bộ GD&ĐT đưa ra là tình trạng thừa – thiếu giáo viên cục bộ, vốn kéo dài nhiều năm. Bộ đề nghị UBND cấp tỉnh mạnh dạn phân cấp, ủy quyền cho Sở GD&ĐT chủ trì tuyển dụng, tiếp nhận, điều động, thuyên chuyển giáo viên và nhân viên.
Theo phân tích, việc phân cấp này không chỉ rút ngắn thủ tục, giảm trung gian mà còn giúp tuyển dụng đồng bộ, tiết kiệm chi phí và tạo cơ hội bình đẳng hơn cho ứng viên. Đây cũng là cách để giải quyết sự bất hợp lý khi có nơi thiếu giáo viên trầm trọng trong khi nơi khác lại dư thừa.
Giữ ổn định đội ngũ trước thềm năm học mới
Chuẩn bị cho năm học 2025-2026, Bộ GD&ĐT đề nghị các địa phương giữ ổn định đội ngũ, đồng thời tiếp tục tuyển dụng giáo viên theo tinh thần Công điện số 61/CĐ-TTg ngày 10/5/2025. Trong trường hợp chưa tuyển kịp, cần có giải pháp tạm thời như ký hợp đồng lao động, điều động, biệt phái, bố trí liên trường, liên cấp hoặc hợp đồng thay thế cho các trường hợp nghỉ hưu, thai sản, thôi việc.
Đây là yêu cầu cấp thiết để tránh tình trạng “trống lớp, thiếu thầy”, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dạy – học.
Các lưu ý pháp lý và định mức giáo viên
Bộ GD&ĐT cũng đưa ra một số lưu ý mang tính kỹ thuật:
- Các văn bản, chứng nhận của giáo viên, nhân viên ban hành trước ngày 1/7/2025 vẫn có giá trị theo quy định tại Nghị định 142/2025/NĐ-CP.
- Việc bổ nhiệm cán bộ quản lý cơ sở giáo dục do điều chỉnh địa giới hành chính thực hiện theo Nghị định 85/2023/NĐ-CP.
- Định mức giáo viên tiếp tục áp dụng theo vùng cho đến khi có hướng dẫn mới.
Đặc biệt, UBND cấp tỉnh được trao quyền linh hoạt trong việc quyết định sĩ số học sinh/lớp, có thể cao hơn hoặc thấp hơn so với mức bình quân vùng, tùy điều kiện thực tế.
Tác động và kỳ vọng
Nhìn tổng thể, văn bản số 4798/BGDĐT-NGCBQLGD cho thấy sự chủ động của Bộ GD&ĐT trong việc đồng hành cùng địa phương khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp. Những đề xuất như thành lập Hội đồng tư vấn giáo dục, phân cấp tuyển dụng hay đổi mới phương pháp quản lý đều hướng đến mục tiêu kép: ổn định trước mắt – phát triển bền vững lâu dài.
Nếu được triển khai nghiêm túc, các giải pháp này không chỉ tháo gỡ khó khăn nhân sự và quản lý, mà còn mở ra cơ hội nâng cao chất lượng giáo dục cơ sở, đặc biệt ở cấp xã – nơi trực tiếp gắn với đời sống người dân.
Năm học 2025-2026 đang đến gần. Việc chuẩn bị đầy đủ đội ngũ, cơ chế và phương pháp quản lý sẽ là chìa khóa để đảm bảo sự ổn định, đồng thời tạo nền tảng cho đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trong giai đoạn tiếp theo.
Khôi Nguyên
